De wetgever tekende recentelijk de nieuwe krijtlijnen van ons, al sinds 1804 oud, Burgerlijk Wetboek uit. Het erfrecht in het bijzonder werd hervormd om beter tegemoet te komen aan de individuele keuzevrijheid van de erflater enerzijds, en aan de familiale solidariteit anderzijds. De definitieve wet is er nog niet, maar zal wel van toepassing zijn op alle nalatenschappen die zullen opvallen na 1 september 2018. Kort samengevat gaat het om volgende wijzigingen:
1/ Ruimere beschikkingsvrijheid voor de erflater
Erflater met kinderen
Voorheen kon men slechts een deel van zijn vermogen via schenking of testament vrij verdelen. Een (aanzienlijk) minimum aandeel werd steeds voorbehouden aan de kinderen: 1/2 als men 1 kind naliet, 2/3 zo men 2 kinderen had en 3/4 als men meer dan 3 kinderen had. Slechts een beperkt deel kon dus vrij verdeeld worden, en bij overschrijding konden de benadeelde kinderen hun deel opeisen (inkorting). Naar estate planning toe was dit een niet erg flexibel systeem, en leidde het vaak tot ongewenste effecten.
De nieuwe regeling beperkt het reservatair erfdeel tot de helft van het vermogen, en dit ongeacht het aantal kinderen dat achterblijft. Het risico op inkorting is zo een stuk beperkter, wat de rechtszekerheid ongetwijfeld ten goede komt. Het is zo bovendien ook een stuk eenvoudiger om eventuele stiefkinderen een groter erfdeel na te laten.
Komt men te overlijden zonder zelf kinderen te hebben, dan genieten ouders in principe het recht op ¼ van de erfenis van hun kind. Over het overige kon men dan wel vrij beschikken. Ook deze regel wordt afgeschaft, en men kan dus ook vrij de andere helft van zijn vermogen (zo beide ouders nog leven) verdelen. In de plaats komt wel een onderhoudsplicht: zo de overlevende ouders behoeftig zijn, moet de nalatenschap ten belope van ¼ per ouder tussenkomen in de onderhoudskosten.
2/ Erfovereenkomsten
Er is nogal wat inkt gevloeid over de mogelijkheid om een erfovereenkomst te sluiten. Die zou immers het vrije beschikkingsrecht van de erflater inperken (omdat die later niet, tenzij met toestemming van alle partijen tot die overeenkomst, op zijn beslissingen kon terugkomen).
De nieuwe wet voorziet die mogelijkheid wel: binnen de familie kunnen zo duidelijk afspraken worden gemaakt omtrent de erfenis van ouders. Niet alleen de individuele keuzevrijheid van de erflater is hiermee gebaat – hij kan immers met akkoord van de kinderen van het reservatair erfdeel afwijken en zo eventueel zelfs ook de continuïteit van het familiebedrijf bewerkstelligen – maar ook de familiale solidariteit. Een kind dat meer zorg nodig heeft kan via een erfovereenkomst bijvoorbeeld een groter erfdeel worden toegekend.
3/ Waardering van schenkingen
Tenslotte sleutelde men ook aan de waardering van schenkingen: de werkelijke waarde komt vast te staan op het ogenblik van het overlijden, en daarop wordt erfbelasting geheven. Er bestond één uitzondering: de waarde van aandelen in het familiebedrijf wordt vastgeklikt op het ogenblik van de schenking en niet bij het overlijden van de erflater. Deze discrepantie leidde nogal eens tot familiale discussies.
Bedenk bijvoorbeeld het geval waar er twee kinderen zijn: de ene is actief in de zaak, en krijgt van vader de aandelen in het familiebedrijf. Het andere kind krijgt het ouderlijk huis geschonken (dat hier, op het ogenblik van de schenking, hypothetisch dezelfde waarde heeft als de aandelen). Vermeerderd de waarde van de aandelen, door het harde werk van kind 1 die de zaak verderzette, dan komt die meerwaarde enkel hem ten goede. Maar een eventuele meerwaarde op het onroerend komt daarentegen ten goede van beide kinderen.
Om dergelijke onbillijke situaties te vermijden, bepaalt de nieuwe wet dat alle schenkingen voortaan gewaardeerd worden op het ogenblik van de schenking zelf, en geïndexeerd worden tot op datum van het overlijden van de erflater.
Kortom, de nieuwe regels bieden een hoop extra flexibiliteit naar uw successieplanning.
De bedrijfsovernamemarkt in cijfers11 september 2020 We brengen in deze bijdrage de typische bedrijfsovername cijfermatig in kaart, in de hoop een leidraad aan te reiken van wat courant is en inspiratie te geven tijdens het onderhandelingsproces. We hebben het hier over transacties binnen de KMO-sfeer, veelal familiale bedrijven die nu meer dan ooit extern worden overgelaten omdat kinderen meer dan vroeger de vrijheid wordt gelaten hun eigen carrièrekeuzes te maken. En een verkoop aan derden voorkomt soms ook de problemen van gelijkberechtiging tussen de kinderen binnen de opvolgingsproblematiek. Een tweede zaak die de laatste jaren opvalt, is dat de waarde van het bedrijf zich steeds meer uitdrukt in een veelvoud van het brutobedrijfsresultaat (EBITDA) : de multiple. In 2019 nam die gemiddelde betaalde multiple nog ietwat toe. We verwachten, in navolging van de corona-crisis, dat die in 2020 opnieuw wat zal dalen. Lenen bij de bank blijft anderzijds goedkoop, en dat klimaat zal het komende jaar allicht niet erg veranderen. Die lage rente blijkt ook één van de voornaamste drijfveren voor een bedrijfsovername. De bedrijfsovernamemarkt blijft dus allicht een kopersmarkt: er is meer vraag dan aanbod, en mooie dossiers zijn schaars. Men is best proactief en alert, en start tijdig: gemiddeld duurt de zoektocht tussen de één en twee jaar!
Einde van het duolegaat9 oktober 2019 Het duolegaat is een techniek die toelaat zowel het goede doel als een ver familielid of vriend aan een fiscaal voordelig tarief, de erfenis na te laten. De regering Jambon schaft dit, samen met de woonbonus, af.
Vergeet het UBO-register niet!17 september 2019 Alle vennootschappen, verenigingen, stichtingen en andere juridische entiteiten zoals maatschappen, dienen vóór het einde van de maand het UBO-register te hebben vervolledigd door aan te geven wie hun uiteindelijk begunstigden (of ‘Ultimate Beneficial Owners’, in het kort UBO) zijn. Deze verplichting rust op het bestuursorgaan en kadert binnen de Europese antiwitwaswetgeving.
