Crowdfunding

In een wereld in verandering evolueren ook de financieringstechnieken. Voor (jonge) ondernemers die niet meteen kunnen rekenen op de traditionele financieringsmogelijkheden werden enkele alternatieve vormen van financiering ontwikkeld, en crowdfunding is daarvan waarschijnlijk wel de meest bekende. De term zegt het zelf: de menigte financiert. Hoe gaat het in zijn werk, wat zijn de opties, de voorwaarden en de voor- en nadelen?

Wat is het?

Met crowdfunding wordt het grote publiek online aangesproken om de benodigde financiering te verzamelen. De ondernemer zet zijn project uiteen en stelt een bedrag voorop die hij/zij nodig heeft. Wie gelooft in het business plan kan een welbepaald (klein) bedrag investeren. Werd het totaalbedrag, nodig voor de realisatie van het plan, voor de deadline opgehaald, dan wordt de geldsom door het internetplatform naar de ondernemer overgeschreven. Kortom: crowdfunding laat de ondernemer toe om zijn business plan in realiteit om te zetten of minstens met een aangesterkt dossier aan te kloppen bij professionele investeerders.

Welke soorten crowdfunding bestaan er?

Investeerders kunnen op crowdfunding inschrijven met een lucratief óf sociaal oogmerk. In nogal wat gevallen wordt crowdfunding gebruikt voor artistieke projecten of door liefdadigheidsorganisaties. Dan is het rendement van secundair belang en neemt crowdfunding de vorm van zuivere sponsering of een donatie aan, of wordt in ruil voor de investering ook een niet-financiële beloning naar voor geschoven (bv. voorkooprecht op de nieuwe cd). Investeert men wel om winst te maken, dan kan dit op verschillende manieren:

• Het geld wordt geleend met de belofte op terugbetaling inclusief een vooraf afgesproken rente op de lening;
• Het geld wordt in de vennootschap gestoken in ruil voor aandelen, dus met stemrecht, recht op dividenden en hopelijk meerwaarde, maar zonder de belofte op terugbetaling.

Reglementair kader

De financiële wetgeving voorziet niet in een omkadering voor crowdfunding, dus moet worden teruggevallen verschillende wetten (onder toezicht van het FSMA) die van toepassing kunnen zijn:

• wanneer beleggingsinstrumenten openbaar worden aangeboden (bv. inbreng in ruil voor aandelen), dan dient rekening te worden gehouden met de wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten en de toelating daarvan tot de verhandeling op een gereglementeerde markt. Zo moet een prospectus worden opgemaakt waarin aan de investeerders voldoende informatie wordt verschaft opdat zij met kennis van zaken een oordeel kunnen vormen over het project in al zijn aspecten. Ook dienen alle ter beschikking gestelde documenten, inclusief de reclame die voor het project wordt gemaakt, vooraf door de FSMA te zijn goedgekeurd;
• wanneer een entiteit wordt opgericht die de collectieve belegging van financiële middelen die zijn ingezameld tot doel heeft, is de wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles van toepassing. Ook in dit geval moeten alle documenten vooraf door de FSMA zijn goedgekeurd, en zal deze laatste zich buigen over de beheersstructuren van de genoemde instellingen voor collectieve belegging (ICB);
• wanneer beleggingsdiensten worden aangeboden, de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen. Ondernemingen die beroepsmatig beleggingsdiensten verrichten of aanbieden (bv. plaatsing van financiële instrumenten zoals aandelen) zoals in de meeste gevallen het crowdfunding-internetplatform, moeten het statuut hebben van beleggingsonderneming of kredietinstelling;
• wanneer geldtransfers of beleggingstransacties worden verricht, vereist de wet van 21 december 2009 betreffende het statuut van de betalingsinstellingen, de toegang tot het bedrijf van betalingsdienstaanbieder en de toegang tot betalingssystemen dat de derde persoon via wie de gelden worden getransfereerd, het statuut van betalingsaanbieder verkrijgt.

Wat zijn de voor- en nadelen?

De voordelen zijn duidelijk: een grotere doelgroep wordt bereikt wat ondernemers een betere kans geeft om projecten gefinancierd te krijgen. Waar banken niet meewillen omdat het business plan te innovatief, risicovol of klein is, kan het brede publiek wel enthousiast zijn. Niet van minder belang is dat de ondernemer heel wat feedback krijgt op het project die hij/zij online aan de kritische blik van investeerders blootstelt. Het is een waardevolle toets naar haalbaarheid en succeskansen.

Maar elke medaille heeft een keerzijde:

• Het opzetten van een campagne voor crowdfunding is zeer tijdsintensief, zeker indien de prospectus door het FSMA goedgekeurd moet worden;
• De ondernemer kan geneigd zijn het project beter voor te stellen om zo het nodige bedrag te kunnen verzamelen (bv. financieel plan blijkt onhaalbaar);
• komt het project niet van de grond, dan is de investeerder zijn inleg kwijt;
• een veelheid aan kleine inbrengen kan, in het geval aandelen werden geruild, een versnippering van de stemrechten met zich meebrengen;
• zoals bij alle online transacties bestaat het risico op fraude, door het crowdfundingplatform en/of door de ondernemer.