Verkoop van niet-volstorte aandelen: opgepast!

In de meeste gevallen wordt het kapitaal bij oprichting niet volledig volstort. Dit althans in het geval van een BVBA, waar slechts 1/3 of 6.200 euro op een geblokkeerde rekening moet worden betaald.¹ Blijft die verplichting op de eerste vennoot rusten indien men de aandelen verkoopt vooraleer ze volledig zijn volstort?

Mogelijks wel! De wet bepaalt immers niet duidelijk of de overlater nog wel of niet kan worden aangesproken. Bijgevolg kan niet worden uitgesloten dat de curator ook bij de overlater aanklopt als blijkt dat de BVBA in een faillissement is verwikkeld en de overnemer zelf niet solvabel is om het niet-volstort deel te betalen. Ook de rechtsleer is het hierover niet eens, al lijkt een meerderheid akkoord te gaan met het feit dat de overlater kan worden aangesproken. Dit betekent evenwel niet dat men de aandelen niet kan verkopen zonder dat deze volstort zijn, of dat men ze eerst zou moeten volstorten alvorens tot een verkoop te kunnen overgaan. Het is wel van belang hierbij even stil te staan.

Wat is niet-volstort kapitaal?

Bij vennootschappen met een beperkte aansprakelijkheid zoals de NV en BVBA heeft de wetgever een verplicht minimum kapitaal voorzien. Dit ter bescherming van eventuele schuldeisers die geen aanspraak kunnen maken op het privé-vermogen van de aandeelhouders en vennoten. Bovendien, zoals eerder vermeld, dient een deel hiervan minstens bij oprichting aan de vennootschap te zijn overgemaakt (volledig bij de NV). Het deel dat nog niet werd voldaan, maximum 12.400 euro, is het niet-volstort kapitaal. Dit niet-volstort kapitaal is dus een schuld van de vennoot aan de BVBA. De vennootschap heeft een vordering op haar venno(o)t(en).

Novatie of schuldvernieuwing

De schuldenaar (vennoot) kan met een derde persoon evenwel akkoord gaan dat deze de schuld zal overnemen en afbetalen aan de schuldeiser (vennootschap). Deze delegatie wordt novatie of schuldvernieuwing genoemd. De schuldeiser dient uitdrukkellijk op de hoogte te worden gebracht opdat hij de mogelijkheid zou hebben om de solvabiliteit van deze nieuwe schuldenaar te onderzoeken. Dit kan worden afgeleid uit de omgekeerde lezing van artikel 1277 BW die bepaalt dat de enkele aanwijzing, door de schuldenaar, van een persoon die in zijn plaats moet betalen, geen schuldvernieuwing teweeg brengt. De betrokken partijen moeten hiermee uitdrukkellijk instemmen.

Door dit uitdrukkellijk akkoord kan ook de vennootschap de overlater niet langer aanspreken: “de schuldeiser die de schuldenaar door wie de delegatie gedaan is, heeft ontslagen, heeft geen verhaal op deze schuldenaar, indien de in de plaats gestelde schuldenaar onvermogend wordt, tenzij bij de overeenkomst uitdrukkelijk voorbehoud daaromtrent is gemaakt, of tenzij de in de plaats gestelde schuldenaar ten tijde van de delegatie zich reeds in staat van faillissement of in staat van kennelijk onvermogen bevond (art. 1276 BW)”.

Ten aanzien van andere partijen

Wil men er tevens zeker van zijn dat ook derde partijen zich niet meer tot jou kunnen wenden, dan moet men twee zaken indachtig blijven:

• De eigenaar van de aandelen, dus de schuldenaar ten belope van het niet-volstort deel van het kapitaal, is die persoon die in het aandelenregister wordt aangewezen. Bij verkoop van de aandelen, waakt men er dus best over dat de overdracht wel degelijk in het aandelenregister wordt opgenomen;
• Het feit dat de volstortingsplicht werd overgedragen samen met de aandelen kan het makkelijkst worden bewezen indien men dit uitdrukkellijk op papier heeft staan. De verkoopsovereenkomst vermeld dit dus idealiter duidelijk.

Conclusie

Opdat noch de vennootschap zelf, noch derden (bv. curator) de overlater kunnen aanspreken tot volstorting van de aandelen, maakt men best een duidelijke overeenkomst op waarin de overdracht van de aandelen gebeurt maar ook uitdrukkellijk wordt gesteld dat de koper de volstortingsplicht overneemt. Deze overeenkomst moet zowel door de verkoper als de koper worden getekend, en ook de zaakvoerder van de BVBA dient ter kennisneming mee te tekenen (regels mbt novatie, supra). Let op, is de verkoper enige zaakvoerder, dan dient hij een zaakvoerder ad hoc aan te stellen die de overeenkomst ondertekend in naam van de BVBA. Dit om belangenvermenging te vermijden.

Deze overdracht van de aandelen en de volstortingsplicht kan ook uit de jaarrekening blijken, maar het opstellen ervan hangt af van het initiatief van de overnemer. De goedkeuring ervan kan wel gelden als instemming door de vennootschap.

Bovendien moet men de overdracht ook onmiddellijk in het aandelenregister opnemen, en houdt men hiervan ook best een kopie op dossier.