Aandelen aan toonder: gedwongen verkoop en inkoop eigen aandelen

De voormalige aandelen aan toonder waarvan de eigenaar zich nog niet aanmeldde, werden automatisch ingeschreven in het aandelenregister op naam van de vennootschap-emittent zelf of, voor zover de statuten dit voorzagen en hiervoor de nodige maatregelen werden genomen, in gedematerialiseerde effecten op naam van de vennootschap-emittent. Deze aandelen moeten nu voor 30 november 2015 openbaar worden verkocht, wat ongewenste gevolgen kan hebben. Kan een inkoop eigen aandelen soelaas bieden?

Wat voorafging

De Wet van 14 december 2005 schafte de effecten aan toonder af, en voorzag hiervoor een langlopende overgangsperiode:

• Vanaf 1 januari 2008 konden geen nieuwe effecten aan toonder worden uitgegeven;
• Effecten aan toonder die reeds voordien waren uitgegeven moesten in principe voor 31 december 2013 zijn omgezet in effecten op naam of in gedematerialiseerde effecten.

Werd de omzetting niet voor die datum gedaan, dan gebeurde een automatische omzetting:

• in aandelen op naam van de vennootschap-emittent;
• of, voor zover de statuten dit voorzien en hiervoor de nodige maatregelen werden genomen, in gedematerialiseerde effecten op naam van de vennootschap-emittent. Dit zijn aandelen vertegenwoordigd door een boeking op een effectenrekening op naam van de eigenaar of de houder bij een vereffeningsinstelling (Euroclear Belgium) of financiële instellingen met de nodige FSMA-vergunning.

Hiermee blijft de eigenaar van de voormalige effecten aan toonder dezelfde maar alle rechten die eraan zijn verbonden, worden wel geschorst tot de eigenaar zich bekend maakt en aan de vennootschap-emittent vraagt dat de aandelen op hun naam worden ingeschreven in het aandelenregister, of, voor zover aan de voorwaarden is voldaan, ze worden omgezet in gedematerialiseerde effecten. In tussentijd kunnen deze aandeelhouders dus niet aanwezig zijn op de Algemene Vergadering, hun stemrecht niet laten gelden en evenmin een eventueel dividend genieten.

Verplichte verkoop in 2015

De wetgever heeft voorzien dat aandelen waarvan de eigenaar niet gekend is op 1 januari 2015, gedwongen moeten worden verkocht op ofwel de gereglementeerde markt indien de aandelen daartoe zijn toegelaten, ofwel op de Markt van Openbare Veilingen. In het tweede geval wordt een richtprijs door de veilingmeester berekend op basis van het eigen vermogen van de vennootschap zoals blijkt uit de laatst goedgekeurde jaarrekening.

De verkoop dient te worden bekendgemaakt, waarbij aan bepaalde wettelijke vereisten moet worden voldaan. De uiteindelijke verkoop dient dan te gebeuren minimum 1 maand en maximum 3 maanden na deze bekendmaking. Worden de aandelen in de eerste ronde niet (allemaal) verkocht, dan moet een tweede ronde worden georganiseerd. Dit dient in totaal 5 rondjes te worden herhaald tot alle voormalige aandelen aan toonder zijn verkocht. Lukt dit niet voor 30 november 2015, dan worden ze ingeschreven in het aandelenregister op de naam van de Deposito- en Consignatiekas.

Alle opbrengsten, min de kosten die de emittent heeft gemaakt voor het houden, het beheer en de omzetting van rechtswege van de effecten (dus in beginsel niet de kosten van de verkoop en bekendmaking), worden overgemaakt aan de Deposito- en Consignatiekas.

Inkoop eigen aandelen

Dit betekent voor de vennootschap-emmitent evenwel dat eender wie zich in het kapitaal zou kunnen inkopen, wat als bijzonder hinderlijk wordt aanvaard. Anderzijds zouden de aandelen niet verkocht kunnen worden, waardoor de aandelen moeten worden ingeschreven op naam van de Deposito- en Consignatiekas. Bijgevolg stelt zich de vraag of de vennootschap-emittent haar eigen aandelen kan inkopen.

Wil de vennootschap haar eigen aandelen inkopen, dan moeten de voorwaarden gesteld in artikel 620 van het Wetboek van Vennootschappen worden voldaan. Dit artikel voorziet dat “de verkrijging door een naamloze vennootschap van haar eigen aandelen, door aankoop of ruil, rechtstreeks of door een persoon die handelt in eigen naam maar voor rekening van de vennootschap, moet voldoen aan de volgende voorwaarden :

• de verkrijging is onderworpen aan een voorafgaand besluit van de Algemene Vergadering, genomen met inachtneming van de in artikel 559 bepaalde voorschriften inzake quorum en meerderheid;
• de nominale waarde, of bij gebreke daarvan, de fractiewaarde van de verkregen aandelen, winstbewijzen of van de aandelen of winstbewijzen waarop de certificaten betrekking hebben, met inbegrip van die welke de vennootschap eerder heeft verkregen en die zij in portefeuille houdt, van die verkregen door een dochtervennootschap die rechtstreeks wordt gecontroleerd in de zin van artikel 5, § 2, 1°, 2° en 4°, alsook van die verkregen door een persoon die handelt in eigen naam maar voor rekening van deze dochtervennootschap of van de naamloze vennootschap, mag niet hoger zijn dan 20 % van het geplaatste kapitaal; om de rechtstreekse controle vast te stellen wordt geen toepassing gemaakt van artikel 7;
• het voor die verkrijging uitgetrokken bedrag, vermeerderd met het bedrag uitgetrokken voor de aandelen welke de vennootschap eerder heeft verkregen en die zij in portefeuille houdt en de aandelen verkregen door een persoon die handelt in eigen naam maar voor rekening van de naamloze vennootschap, moet overeenkomstig artikel 617 voor uitkering vatbaar zijn;
• de verrichting kan slechts betrekking hebben op volgestorte aandelen of op certificaten die betrekking hebben op volgestorte aandelen;
• het aanbod tot verkrijging moet ten aanzien van alle aandeelhouders en, in voorkomend geval, ten aanzien van alle houders van winstbewijzen of certificaten, onder dezelfde voorwaarden geschieden, behalve voor de verkrijgingen waartoe eenparig is besloten door een algemene vergadering waarop alle aandeelhouders aanwezig of vertegenwoordigd waren; evenzo kunnen genoteerde vennootschappen en vennootschappen waarvan de effecten zijn toegelaten tot de verhandeling op een MTF zoals bedoeld in artikel 2, 4°, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten, voor zover deze werkt met minstens één dagelijkse verhandeling en met een centraal orderboek, hun eigen aandelen of certificaten kopen, zonder dat aan de aandeelhouders of certificaathouders een aanbod tot verkrijging moet worden gedaan, op voorwaarde dat zij de gelijke behandeling van de aandeelhouders of certificaathouders die zich in gelijke omstandigheden bevinden waarborgen door middel van gelijkwaardigheid van de geboden prijs."

De verplichte gelijkberechtiging van de aandeelhouders vormt in veel gevallen evenwel een nieuwe hinderpaal: de vennootschap moet de inkoop gelijk aanbieden aan alle aandeelhouders. Voorzichtig kan worden gesteld dat dit wel kan worden vermeden door toepassing van art. 621, 1° W.Venn.: een inkoop met het oog op de onmiddellijke vernietiging in het kader van een kapitaalvermindering. Dit sluit de toepassing van artikel 620 immers uit.

Inkoop eigen aandelen met onmiddellijke vernietiging

Artikel 621, 1° W.Venn. bepaalt dat de regels met betrekking tot een inkoop van eigen aandelen (art. 620 W.Venn.) niet van toepassing zijn indien de aandelen worden ingekocht met het oog op de onmiddellijke vernietiging in het kader van een kapitaalvermindering. In dergelijk geval dient men wel artikel 612 indachtig te blijven:

• er is een bijzondere meerderheid vereist binnen de algemene vergadering,
• aandeelhouders die zich in gelijke omstandigheden bevinden moeten gelijk behandeld worden,
• in de oproeping tot de algemene vergadering wordt het doel van de vermindering en de voor de verwezenlijking ervan te volgen werkwijze vermeld.

Twee maanden na de buitengewone algemene vergadering zal de Raad van Bestuur beslissen tot vrijgave van de gelden aan de Deposito- en Cosignatiekas.